Bir pilin verimli ve uzun ömürlü olması için neler yapılmalı? Bir pil, bir çok yönden tıpkı bir insan gibi davranır. Gösterdiğiniz şefkati hisseder ve ne kadar bakım yaparsanız size o kadarını geri verir. Adeta, hisleri varmışcasına davranır ve kendisine ne kadar güzel muamele edilirse, o nispette geri verir. Elbette, bunun istisnaları vardır, çocuk büyüten tüm anne-babaların bileceği üzere; gösterilen cömertlik her zaman beklenen neticeleri vermeyebilir.
Pillere iyi bakmak için, bir pilin temel gereksinimlerini bilmeniz gerekir, ki bu okullarda öğretilen bir konu değildir. 
Nasıl ki bir insanın yaşam süresi doğduğunda tahmin edilemez ise, pillerin ömrü konusunda da kesin bir şey söylenemez. Bazı tipteki batarya paketleri uzun süre dayanırken, bazıları da kısa bir süre sonra kullanılamaz hale geliyor. Yanlış şarj etme, deşarj için pile yüklenme ve sıcağa maruziyet pillerin en büyük düşmanlarıdır. Bir pili korumanın yolları olsa da, ideal duruma ulaşmak her zaman mümkün olmaz. Sizlere pillerinizden en fazla verimi almanın yollarını aktaracağız. Bir pili ilk ayarlarına döndürme Tüm şarjlı piller yeniyken üzerinde belirtilen kapasiteyi sağlamazlar ve bir formatlama işlemine ihtiyaç duyarlar. Bu kural bir çok batarya sistemi için geçerli olsa da, lityum pil üreticileri buna karşı çıkarlar. Derler ki lityum üretim aşamasında hazırdır ve kullanıma hazır hale getirilmek için ayrı bir işleme gereksinim duymaz. Bu doğru gibi gözükse de bazı kullanıcılar uzun bir beklemeden sonra kapasitede bazı artışlar olduğunu bildirmişlerdir. 
“Öyleyse formatlama ile ilk ayarlarına döndürme arasında ne gibi fark var”? diye sorucak olursanız: Her ikisi de optimum seviyeye ulaşmamış ve şarj döngüsü ile iyileştirilebilecek kapasitelere gönderme yapan kavramlardır. Formatlama işlemi, pilin kullanım döngüsünde olduğu zamanlarda doğal olarak görülen birşeydir ve aslında en baştaki imalat sürecinin tamamlayıcısı gibidir. Bunun tipik örneği kullanımla kapasitesi gelişen kurşun ve nikel bazlı pillerdir. Diğer yandan priming yani ilk ayarlarına döndürme işlemi ise, kullanım esnasında veya uzun bir bekleme süresinden sonra pilin performansını arttırmak için uygulanan bir döngü iyileştirme işlemidir. İlk ayarlara döndürme işlemi daha çok nikel bazlı pillere uygulanır. Kurşun asit bataryalar Kurşun asit türdeki bir bataryayı formatlama, bir şarj-deşarj işlemini müteakip olarak uygulanan şarj ile yapılır. Bu işlem fabrikada yapılır ve günlük kullanımın bir parçası olarak da sahada kullanıcılarca tamamlanmış olur. Uzmanlar yeni bir pile ilk kullanımda yüksek enerji boşalımına yol açacak ağır işler için yüklenmemeyi tavsiye ediyorlar. Bunun yerine daha dengeli ve tedrici bir deşarjla pili kullanmayı öneriyorlar. Tıpkı ağırlık kaldırmak için yada uzun mesafe koşmak için idman yapan bir sporcunun yaptığı gibi. Elbette, bu bir otomobildeki marş bataryası için veya diğer kullanımlarda mümkün olmayabilir. Kurşun asit piller tipik olarak 50 ile 100 döngü sonrası tam potansiyel kapasiteye ulaşırlar. Aşağıdaki resimde kurşun asit tipte bir bataryanın yaşam döngüsünü görebilirsiniz.  Yeni bir kurşun asit batarya tam olarak formatlanamayabilir ve tam verimi 50 veya daha fazla döngüden sonra yakalar. Kullanım esnasında formatlama gerçekleşir; kullanım dışında pili yapay olarak doldurup boşaltmak tavsiye edilmez, zira bu bataryayı gereksiz yere yıpratacaktır.
Yeni iken derin-döngüye sahip bataryalar yaklaşık yüzde 85 kapasitededir ve tamamen formatlandıklarında bu oran 100’e yaklaşacak veya ulaşacaktır. Bir pil ölçüm cihazı ile test edildiğinde yüzde 65’ler kadar düşük seviyelerin gözlendiği bazı aykırı örnekler de vardır. Şu soru gündeme gelebilir, “bu düşük verimli bataryalar formatlandığı zaman yeniden güç kazanıp, daha yüksek verimde çalışan bataryalarla boy ölçüşebilir mi?” Deneyimli bir batarya uzmanı bu soruya şöyle cevap verir “Bu bataryalar bir şekilde iyileşir ama güçten ilk düşecek olan da yine onlar olacaktır.” Bir marş bataryasının fonksiyonu yüksek yoğunlukta akım sağlayarak motoru çalıştırmaktır ve bu nitelik marş bataryasında başından itibaren mevcuttur, ayrıca formatlamaya ya da ilk ayarına döndürme işlemine gerek duymaz. Birçok motorcuyu şaşırtan şey ise marş bataryasının kapasitesinin yüzde 30 azalsa bile, hala motoru çalıştırabiliyor olmasıdır. Lakin düşüş daha fazla olursa, sürücü bir sabah aracını çalıştıramaz ve mahsur kalabilir.  Nikel-bazlı bataryalar Üreticiler, yeni iken veya uzun bir bekleme süresinden sonra nikel bazlı bataryaları 16-24 saat kadar yavaş ve dengeli şarj etmeyi öneriyorlar. Bu işlem, batarya içindeki hücrelerin birbirlerine uyum sağlamalarını ve eşit bir şarj seviyesine ulaşmalarını sağlar. Yavaş şarj aynı zamanda, elektroliti yeniden yayarak yer çekiminin etkisi ile seperatör üzerinde oluşabilecek kuru noktaları gidermeye yardımcı olur.
Farikadan çıkışta, nikel bazlı bataryalar daima tam olarak formatlı olmazlar. Nolmal kullanımla veya pil analiz aleti ile birkaç kez şarj/deşarj tatbik etmek formatlama işlemini tamamlar. Tam kapasiteyi yakalamak için gerekli döngü sayısı üreticiden üreticiye farklılık gösterir. Kaliteli piller 5-7 döngüden sonra niteliklerini yerine getirirken bazı düşük maliyetli alternatifleri 50 veya daha fazla döngüden sonra kabul gören kapasite seviyelerine ulaşabilir. 
Kullanıcı bir bataryanın ambalajından çıkar çıkmaz tam kapasitede çalışmasını beklediğinde, format eksikliği bir sorun teşkil eder. Belli görevler ve kritik uygulamalar için batarya kullanan kurumlar kalite kontrol işleminin bir parçası olarak düzenli şarj/deşarj işlemi ile batarya performansını doğrulamak durumundadır. Otomatik batarya analizi gerçekleştiren Cadex sistemlerinin “prime” programı tam kapasiteye ulaşmak için gerektiği kadar fazla sayıda şarj/deşarj döngüsünü gerçekleştirir.
Döngü işlemi aynı zamanda nikel-bazlı bir batarya birkaç aydır kullanılmamış ise, kaybolan kapasiteyi de eski durumuna getirir. Bekleme süresi, bataryanın muhafaza edildiği şarj ve sıcaklık durumu bataryanın eski kapasitesine döndürülebilme kolaylığını belirleyen etkenlerdir. Muhafaza süresi ne kadar fazla ve sıcaklık da ne kadar yüksek olursa, bataryayı tam kapasiteye döndürmek için gerekli döngü sayısı da o nispette arttacaktır. |
